L ritm de Gherdëina
Dì percuscions te Gherdëina ie coche dì Georg Malfertheiner

Na ciaculeda cun na istituzion dla percuscions dla valeda – mpue coche Max Castlunger tla Val Badia, uniun cun si particulariteies – danter pascion, lëur, Pëufla y daunì.
Posses’a te prejenté n curt?
Georg Malfertheiner, pere de familia, musizist apasciunà, nseniant.
Can y co ie pa stat ti prim cuntat che te lecordes cun la mujiga?
Mi prim cuntat cun la mujiga ie dessegur bele stat canche fove mo n pitl pop. Mi pere sunova l fagot y fova dirighënt dla Mujiga de Urtijëi y mi oma ciantova pra l cor de dlieja, y perchël ans da for bele la mujiga te cësa.
Co ie pa chersciuda pona chësta ti pascion ti ani?
La pascion ie chersciuda man man y l semea che la ne se fërma nia (dijel cun n rì sun l mus, ndr.). Son nteressà da for incà a duc i stii de mujiga. Nce tl suné me sal bel a jì da na situazion de rockband a na situazion de mujiga tlassica per mudé pona inò a na situazion de n cuartet jazz y nsci inant. Datrai me sënti sciche n cameleon dla mujiga (s’la rij, ndr.).
Y co pa nsci che te es cris ora propi la percuscions danter duc i strumënc? Cie te dàles pa deplù?
Ie ti cialove bele da pitl mut for gën ala ultima fila canche passova la Mujiga pra la gran festes: y chëla fova la fila dla percuscions. La faszinazion per i tamburdli y dantaldut per l ritm fova da for incà bele tlo. Cun nuef ani scutovi su »The final countdown« di Europe, che fova al numer 1 di charts, y cun chisc idoi ovi scumencià tla Scola de Mujiga de Gherdëina a mparé chësc bel strumënt. Plu inant te mi studi ei mparà a cunëscer mo n grumon de strumënc a percuscion che me à dat de gran sudesfazions, coche la marimba, l vibrafonn y la pauches.
Śën do carant’ani possi dì che se dé ju cun la percuscion y cun l ritm ie n mond defin faszinënt, ulache n à for da mparé zeche de nuef, davia che uni cultura sun chëasc mond à abù na evoluzion desferënta tla tecnica dl suné y tl frabiché de chisc strumënc.
Te nsënies tla Scola de Mujiga de Gherdëina. Dantaldut te damandi: ciunes ie pa la pertes didatiches che vën svilupedes tl prozes de mparé a suné chisc strumënc? A dì de, cie nseniamënc per la vita iel pa dovia, ora che la belëza de savëi da suné?
Mparé n strumënt uel dì se dé ju cun sé nstësc, lauran sun la disciplina dl suné uni di, se dajan ju cun cuordinazion motorica danter la doi mans, danter mans y piesc, danter i dëic singuli. Nia da desmincë ie la cuordinazion danter uedl (liejer), man, dëit, pe (azion) y urëdla (audì). Ora de chël svilupeien cumpetënzes sozieles, menteles y emutives (tl suné deberieda) che juda a se n sté bën te na grupa y n generel tla vita.
Co se à pa mudà l nseniamënt y nce la maniera de mparé di mutons y dla mutans ti ultimi ani?
I mutons mpera do la rata sauri y la ueia de mpare n strument ie for tlo. Udon peró da ann a ann che cun l gran numer de attiviteies extrascolastiches mancia suvenz l temp y l attenzion per sune regolarmenter a cesa. Savon che la educazione mujighela scumencia bele dala nascita o monce bel dant. On perchel mutons che ruva ora de na familia ulache l ven regularmenter cianta o suna a cesa che muev cun dut n auter livel de cumpetenzes permez a mutons che a abu puech y degun cuntat cun la mujiga dan che i zapa ite tla scola de mujiga. Chesta ie pona la desfideda per neus maestri, capi a cie livel de preparazion generela che ie y mutons y la mutans per pona i zidle tenian cont dla gran desferenzies che ie danter una y l auter.
Ciuna ie pa l’atratività dla percuscions per i mutons y la mutans?
La percuscion ie atrativa ajache n vëija y n aud tan bel coche l vën a s’l dé l sonn batan cun na man o cun n bachët sụn d’uni sort de tamburdli o materiai y l vën ora d’uni sort de sonns desferënc. Dal scur al linëus, dal adaut al achiet. N muvimënt che à coche cunseguënza n sonn. Belau coche l tarlui che fej muever l tumblon.
Y ciuna pertes ti sà pa manco beles?
Manco bela ie for cëhla pert che à da nfé cun la disciplina y cun l’artenienza!
Te ies l baterist dla grupa cunesciuda de Gherdëina di Pëufla. Can y cun ciuna idea ie pa nasciuda chësta band?
Nasciui ie i Pëufla tl 1993 ora de na grupa de cumpanies che se ova metù tl cë de ti fé da cuncurënza ai Guns’n Roses (s’la rij, ndr.).
Ce sort de mujiga ve sal pa bel a suné?
La mujiga de nosta generazion, dai Green Day ai Linkin Park, dai Rage Against the Machine ai System of a Down. Ma dantaldut sunons for gën nosta cianties che on scrit te chisc passa trënt’ani de atività y che ti plej a nosc publich.
Per finé via: co vëijes’a la perzezion dla mujiga dla generazion jëuna d’al didancuei? La ie scialdi autramënter che no dan n valgun ani.
Ti ultimi ani ons udù che sibe tl pop che tl rock, tl rap, tla mujiga cuntempurana, tl jazz, yni. iel stat na fusion glubela de stii. Seuraprò vëniel sperimentà te uni ciamp dla mujiga cun l’eletronica. La generazion jëuna d’aldidancuei scumëncia sambën inò da duta n’autra situazion permez a nëus dan carant’ani. Ntant ons bele na generazion che se à dat ju plu sot cun mujiga eletronica y śën vën mo la nuvità dla nteligënza artifiziela. L sarà dessegur nteressant a cialé te ce direzion che la jirà inant cun l lëur criatif tl ciamp dla mujiga.
[Bruno Maruca]
















































































































































































